Co jest normą w rozwoju mowy, a co już nie…

Większość dzieci w okresie kształtowania się i rozwoju mowy ma problemy z artykulacją, co jest rzeczą naturalną. Nauka mówienia i porozumiewania się nie jest rzeczą łatwą i zdarzają się sytuacje, że wymaga ona pomocy logopedy. Rodzice często bagatelizują  problem braku mowy u dziecka, jej opóźnionego rozwoju lub nieprawidłowej wymowy swojej pociechy, twierdząc, że „dziecko ma jeszcze czas”, „rozgada się w przedszkolu” albo „wyrośnie z wady wymowy”.  Tymczasem w praktyce bywa różnie. Są dzieci, które zaczynają mówić znacznie później niż ich rówieśnicy i szybko nadrabiają zaległości, a także bez pomocy logopedy uczą się właściwie wymawiać głoski. W przypadku innych dzieci mowa nie zmienia się, a nawyk złego wymawiania utrwala się na stałe.

 Warto wiedzieć, że pewne nieprawidłowości w realizacji dźwięków mowy  do pewnego wieku są dopuszczalne, z kolei inne wymagają konsultacji oraz terapii logopedycznej.

 W rozwoju mowy dziecka naturalne (fizjologiczne) są tylko określone wymiany głosek:

• wymiana l na j do 2. r. ż. 
• wymiana k na t oraz g na d do 3. r.ż.
• wymiana s, z, c, dz na ś, ź, ć, dź do 4 r. ż. 
• wymiana sz, ż, cz, dż  na s, z, c, dz  do 5 r. ż. 
• wymiana r na l  do 6 r. ż. 
• wymiana r na j, ale tylko, gdy trwa 2, 3 tyg. i j zamienia się w l.

Podsumowując, trzylatek ma prawo jeszcze zmiękczać głoski [s,z,c,dz]  i mówić siamolot, ciebula, ziamek, zamiast samolot, cebula, zamek, ale nie powinien zamieniać głosek k, g na t, d, czyli np. mówić tura zamiast kura oraz dóra zamiast góra.

Czterolatek powinien prawidłowo wymawiać głoski syczące [s,z,c,dz] oraz ciszące [ś, ź, ć, dź], ale ma prawo jeszcze nie wymawiać głosek szumiących [sz, ż, cz, dż].

Pięciolatek powinien wymawiać prawidłowo głoski szumiące [sz, ż, cz, dż]    np. szafa, myszka, kosz, czapka, paczka, mecz, żaba, łyżwy, dżem, zjeżdżalnia. Czasem pojawia się głoska [r]. Sześciolatek powinien wymawiać poprawnie wszystkie głoski języka polskiego, w tym najtrudniejszą z polskich głosek [r].

Wymienione wyżej substytucje (wymiany) po przekroczeniu odpowiedniej granicy wiekowej stają się wadami wymowy i wymagają terapii logopedycznej. Zdarza się, że dzieci wymieniają głoski: s, z, c, dz na sz, ż, cz, dż, a także nie miękczą głosek np. mówią sano zamiast siano. Zdarza się również, że dzieci wymawiają głoski z nieprzyjemnym brzmieniem np. z językiem wsuniętym między zęby. Częstą przyczyną nieprzyjemnych dźwięków bywa zły zgryz, krótkie wędzidełko podjęzykowe lub powiększony trzeci migdał. Takie przypadki wymagają konsultacji logopedycznej. W przypadku wątpliwości warto umówić się na badanie logopedyczne. Na pewno nie warto czekać aż problem się pogłębi i pojawią się trudności z nauką czytania oraz pisania.