Wyjazd do Jaracza
21 września 2016
Gminne biegi przełajowe.
21 września 2016
Wyjazd do Jaracza
21 września 2016
Gminne biegi przełajowe.
21 września 2016
Pokaż wszystkie

Kierunki zmian w prawie oświatowym

Kierunki zmian w prawie oświatowym
Streszczenie
Podczas konferencji prasowej w dniu 16 września 2016 r. w Warszawie Pani Minister
Edukacji Narodowej przedstawiła kierunki zmian w prawie oświatowym i zaprezentowała
kluczowe regulacje, jakie mają zostać wdrożone w najbliższym czasie. Poniższy komentarz
omawia zaproponowane rozwiązania w oparciu o prezentację przygotowaną przez Panią
Minister oraz pytania zadane przez obecnych na konferencji dziennikarzy.
Przyczyny reformy systemu oświaty
Na wstępie swojego wystąpienia Pani Minister określiła przyczyny, które legły u podstaw
wprowadzenia zmian. Są to przede wszystkim:
– konieczność częstej zmiany szkoły, która powoduje obniżenie jakości nauczania i
ogranicza motywację ucznia,
– chęć powrotu do liceum ogólnokształcącego zamiast kursu przygotowującego do
matury,
– wzmocnienie edukacji wczesnoszkolnej,
– ratowanie potencjału polskiej edukacji,
– wykorzystanie tzw. „małych szkół” jako centrów edukacji kulturalnej,
– zmniejszenie obwodów i ograniczenie dowożenia dzieci.
Zdaniem Pani Minister system z 1999 r. nie sprawdził się. Jak podkreśliła Pani Minister, po
17 latach należy podjąć decyzję w sprawie dalszego kierunku oświaty. Gimnazja nie
wyrównują szans edukacyjnych dzieci. Jak zauważyła Pani Minister, ze względu na niż
demograficzny łączono gimnazja ze szkołami podstawowymi – gdyż one osiągały lepsze
wyniki. Ponadto, wprowadzenie gimnazjów i przedłużenie o rok nauki według tego samego
programu nie zaowocowało wyrównaniem osiągnięć szkolnych młodzieży z różnych
środowisk. Wyniki sprawdzianu również wykazują bardzo duże zróżnicowanie ze względu
na miejsce zamieszkania ucznia: miasto-wieś (rodzaj gminy) oraz regionu. Dodatkowo wśród
uczniów zmieniających często typ szkoły wyniki edukacyjne są bardzo słabe, a motywacja i
samoocena na bardzo niskim poziomie.
Jak zauważa Pani Minister – edukacja w szkole ponadgimnazjalnej została praktycznie
skrócona do dwóch lat – edukację gimnazjalną kończy się w klasie pierwszej szkoły
ponadgimnazjalnej. Ponadto, zdaniem Pani Minister – koncentracja godzin w przedmiotach
rozszerzonych uniemożliwia ich normalną realizację w ciągu dwóch skróconych lat.
Następnie fikcyjnym zabiegiem okazało się tzw. „profilowanie”, czyli decyzja uczniów o
rozszerzeniach po klasie pierwszej. W ocenie ministerstwa zmarginalizowano i ograniczono
do minimum nauczanie przedmiotów przyrodniczych: zamiast fizyki, chemii, biologii i
geografii – w klasie drugiej i trzeciej LO – przyroda, zamiast historii – historia i
społeczeństwo. Pani Minister podkreśliła również, że zdegradowano nauczanie przedmiotów
przyrodniczych – w przyszłości spowoduje to zapaść naukowo-cywilizacyjną i zmniejszenie
zatrudnienia nauczycieli przedmiotów przyrodniczych oraz likwidację pracowni tych
przedmiotów. Pani Minister zwróciła również uwagę na brak korelacji między nauczaniem
języka polskiego, historii i WOS-em.
Zamierzenia ministerstwa skoncentrowane są na szybkim dostosowaniu kształcenia
zawodowego do potrzeb rynku pracy. Jak podkreślono w wystąpieniu, szkoła powinna
odzyskać swoją wychowawczą funkcję. Wsparcia wymagają działania na rzecz dzieci i
młodzieży ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Kluczowe jest również stworzenie
spójnej i drożnej struktury organizacji szkół oraz wydłużenie okresu kształcenia i
wychowania w jednej szkole w tej samej grupie rówieśniczej.
Rozwiązania proponowane przez ministerstwo mają więc na celu ograniczenie konieczności
częstej adaptacji uczniów do nowych warunków uczenia się (zmiana szkoły i grupy
rówieśniczej) oraz sprzyjanie uzyskiwaniu lepszych efektów kształcenia.
W tracie swojego wystąpienia Pani Minister przypomniała wprowadzone już zmiany, tj.:
– zniesienie obowiązku szkolnego 6-latków – rodzic decyduje, gdzie uczy się 6-latek,
– likwidacja sprawdzianu szóstoklasistów,
– ograniczenie biurokracji,
– uszczelnienie systemu dotacji dla szkół niepublicznych,
– odwołanie od wyniku egzaminu maturalnego i egzaminu potwierdzającego
kwalifikacje w zawodzie do niezależnej komisji arbitrażu egzaminacyjnego,
– wdrożenie pilotażu szerokopasmowego Internetu dla szkół,
– zmiana rozporządzenia dotyczącego sklepików szkolnych,
– uruchomienie Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji,
– ujednolicenie gratyfikacji dla nauczycieli, którzy uzyskali tytuł profesora oświaty,
– wprowadzenie centralnego rejestru orzeczeń dyscyplinarnych dla nauczycieli.
Przekształcenie struktury szkolnictwa
Po omówieniu przyczyn reformy zostały przedstawione założenia zmian. Ministerstwo
Edukacji Narodowej przygotowało projekt ustawy – Prawo oświatowe oraz ustawy – Przepisy
wprowadzające ustawę – Prawo oświatowe. Od dnia 16 września 2016 r. ruszyły konsultacje
społeczne i uzgodnienia międzyresortowe powyższych projektów. Jak podkreśla Pani
Minister – jest to pierwszy z kilku planowanych projektów ustaw zmieniających system
edukacji. W ciągu najbliższych lat ministerstwo ma przedstawić kolejne projekty ustaw
dotyczące finansowania oświaty, egzaminów zewnętrznych i wspierania rozwoju dziecka i
ucznia.
Poniżej zaprezentowano docelową strukturę szkolnictwa, która będzie funkcjonować w
systemie oświaty.
W miejsce dotychczasowych 6-letnich szkół podstawowych powstaną 8-letnie szkoły
podstawowe. Zamiast 3-letniego liceum ogólnokształcącego utworzone zostanie 4-letnie
liceum ogólnokształcące. Zamiast 4-letniego technikum stworzone zostanie technikum 5-
letnie. Zamiast zasadniczych szkół zawodowych będą funkcjonować szkoły branżowe I i II
stopnia. Ma to nastąpić z mocy ustawy.
Od 1 września 2017 r.:
– 6-letnia szkoła podstawowa stanie się 8-letnią szkołą podstawową,
– uczniowie, nauczyciele i pracownicy dotychczasowej 6-letniej szkoły podstawowej
staną się uczniami, nauczycielami i pracownikami 8-letniej szkoły podstawowej,
– w 8-letniej szkole podstawowej rozpoczną naukę pierwsi uczniowie klasy VII
(absolwenci klasy VI dotychczasowej 6-letniej szkoły podstawowej).
W roku szkolnym 2017/2018 nie będzie rekrutacji do klasy I gimnazjum. Od 1 września 2017
r. nie będzie klasy I, a w latach następnych kolejnych klas dotychczasowego gimnazjum.
Wygaszanie gimnazjum może być realizowane w różnych wariantach. Może się to odbyć
poprzez:
– przekształcenie gimnazjum w 8-letnią szkołę podstawową lub włączenie gimnazjum
do 8-letniej szkoły podstawowej,
– przekształcenie gimnazjum w liceum ogólnokształcące, technikum lub w branżową
szkołę I stopnia,
– włączenie gimnazjum do liceum ogólnokształcącego albo technikum,
– przekształcanie zespołów, w skład których wchodzą gimnazja.
Decyzja co do formy i czasu przekształcenia gimnazjum należy do kompetencji
odpowiednio:
– samorządu prowadzącego gimnazjum,
– osoby prawnej niebędącej jednostką samorządu terytorialnego lub osoby fizycznej
prowadzącej gimnazjum
o ile zmiany nie nastąpią z mocy ustawy.
Dotychczasowe 3-letnie liceum ogólnokształcące od 1 września 2019 r. stanie się 4-letnim
liceum ogólnokształcącym.
Pierwsza rekrutacja do klasy I czteroletniego liceum ogólnokształcącego dla absolwentów 8-
letniej szkoły podstawowej będzie przeprowadzona w roku szkolnym 2019/2020.
Tak zwana „kumulacja podwójnego rocznika”, czyli jednoczesne uczęszczanie do liceum
ogólnokształcącego absolwentów gimnazjów i szkół podstawowych będzie rozwiązana w ten
sposób, że uczniowie będą uczęszczać do odrębnych klas.
Od 1 września 2020 r. nastąpi stopniowe wygaszanie 3-letniego liceum ogólnokształcącego.
Na rok szkolny 2020/2021 nie będzie postępowania rekrutacyjnego do klasy I
dotychczasowego 3-letniego liceum ogólnokształcącego, w którym do czasu ukończenia
cyklu kształcenia, czyli do 31 sierpnia 2022 r. w oddziałach trzyletniego liceum uczyć się
będą ostatni absolwenci wygaszonego gimnazjum.
Dotychczasowe czteroletnie technika od 1 września 2019 r. zostaną przekształcone w
pięcioletnie technika. Do roku 2019/2020 będzie rekrutacja do dotychczasowego
czteroletniego technikum (dla absolwentów gimnazjum). Na rok szkolny 2019/2020 i
późniejsze lata będzie rekrutacja do pięcioletniego technikum (dla absolwentów 8-letniej
szkoły podstawowej). W latach szkolnych 2019/2020-2020/2023 w pięcioletnim technikum
będą prowadzone klasy dotychczasowego czteroletniego technikum (odpowiednio klasy IIV).
Od 1 września 2017 r. zespół szkół, w skład którego wchodzi dotychczasowa 6-letnia szkoła
podstawowa i dotychczasowe gimnazjum, stanie się 8-letnią szkołą podstawową. W latach
szkolnych 2017/2018 i 2018/2019 w szkole podstawowej będą także funkcjonować klasy
dotychczasowego gimnazjum aż do czasu ich wygaszenia. Uczniowie tych klas otrzymają
świadectwa ustalone dla dotychczasowych gimnazjów opatrzone pieczęcią gimnazjum.
Od 1 września 2017 r. zespół szkół, w skład którego wchodzi gimnazjum i zasadnicza szkoła
zawodowa, stanie się 3-letnią branżową szkołą I stopnia. Od 1 września 2019 r. zespół szkół,
w skład którego wchodzi gimnazjum i liceum ogólnokształcące, stanie się 4-letnim liceum
ogólnokształcącym. Od 1 września 2019 r. zespół szkół, w skład którego wchodzi gimnazjum
i technikum, stanie się 5-letnim technikum. Samorząd prowadzący dotychczasowy zespół w
drodze uchwały przekształci zespół w 4-letnie liceum ogólnokształcące albo 5-letnie
technikum.
Warianty przekształceń:
Gimnazjum – w 8-letnią szkołę podstawową z oddziałami gimnazjalnymi,
Gimnazjum – w 3-letnie liceum ogólnokształcące z oddziałami gimnazjalnymi,
Gimnazjum – w 4-letnie technikum z oddziałami gimnazjalnymi,
Gimnazjum – w szkołę branżową I stopnia.
Szkoły niesamorządowe w okresie 5-letnim mogą przekształcić i uzupełnić wniosek – a
samorząd nie może odmówić im przekształcenia.
Szkoła podstawowa prowadzona przez osobę prawną niebędącą jednostką samorządu
terytorialnego lub osobę fizyczną od 1 września 2017 r. może stać się 8-letnią szkołą
podstawową, o ile w terminie do dnia 31 stycznia 2017 r. nie poinformuje organu jednostki
samorządu terytorialnego, który wydał zezwolenie na założenie szkoły, o zamiarze likwidacji
oraz w terminie do 30 czerwca 2017 r. nie przedłoży właściwemu organowi dokumentów
określonych w ustawie.
Organ, który wydał zezwolenie na założenie szkoły, może zmienić obwód publicznej szkole
podstawowej prowadzonej przez osobę prawną niebędącą jednostką samorządu
terytorialnego lub osobę fizyczną po uzgodnieniu zmiany z osobą prowadzącą szkołę.
Organ prowadzący szkołę publiczną może w terminie do 31 stycznia 2017 r. złożyć
właściwemu organowi jednostki samorządu terytorialnego oświadczenie o rezygnacji z
ustalonego obwodu tej szkoły.
Organy wykonawcze jednostki samorządu terytorialnego przekazują projekt uchwały o sieci
szkół w terminie do dnia 17 lutego 2017 r. właściwemu kuratorowi oświaty. Decyzja w
sprawie ustalenia sieci szkół i przekształceniu szkół będzie mogła być podjęta w jednej
uchwale. Kurator oświaty opiniuje projekt uchwały w ciągu 21 dni od dnia otrzymania nie
później jednak niż do dnia 11 marca 2017 r. Opinia kuratora oświaty zawiera w
szczególności ocenę zgodności z prawem rozwiązań zaproponowanych w projekcie uchwały
oraz ocenę w zakresie zapewnienia przez jednostki samorządu terytorialnego możliwości
realizacji obowiązku szkolnego i obowiązku nauki dzieci i młodzieży zamieszkałej na terenie
danego powiatu. Opinia kuratora oświaty jest wiążąca i nie służy od niej zażalenie. Na opinię
służy skarga do sądu administracyjnego. Organy stanowiące jednostki samorządu
terytorialnego po uzyskaniu pozytywnej opinii kuratora oświaty podejmują uchwałę w
terminie do dnia 31 marca 2017 r.
Rozwiązania usprawniające proces przekształceń
Z informacji przedstawionych przez Panią Minister wynika, że:
– liczba oddziałów klas 7 i 8 będzie większa niż byłaby liczba klas I i II gimnazjalnych.
Na podstawie danych SIO szacowane jest ponad 5 tys. oddziałów więcej. Oznacza to
zwiększenie zatrudnienia nauczycieli,
– aby ułatwić przepływ informacji o wolnych miejscach pracy dla nauczycieli, a tym
samym umożliwić nauczycielom poszukiwanie nowego zatrudnienia, dyrektorzy szkół
poszukujący nauczycieli do pracy będą informowali kuratora oświaty o wolnych
stanowiskach pracy – do 2023 r.,
– kurator oświaty będzie udostępniał te informacje na stronie internetowej. W okresie
przejściowym pierwszeństwo w zatrudnieniu na wolnych stanowiskach pracy dla
nauczycieli będzie przysługiwało nauczycielom przebywającym w stanie nieczynnym.
MEN proponuje, aby możliwość korzystania przez uczniów z pomocy psychologicznopedagogicznej
w czasie wdrażania reformy pozostawała na dotychczasowym poziomie.
Ponadto, aby w okresie od 1 września 2017 r. do 31 sierpnia 2019 r. liczba uczniów
przypadających na etat nauczyciela pedagoga, psychologa, logopedy, zatrudnionych w
przedszkolach, szkołach i ich zespołach prowadzonych przez jednostkę samorządu
terytorialnego ma być nie wyższa niż liczba uczniów przypadająca na etaty tych nauczycieli
w danej jednostce samorządu terytorialnego w roku szkolnym 2016/2017.
W celu sprawnego przeprowadzenia szkół przez proces przekształcania przepisy ustawy
przewidują powierzenie tego zadania doświadczonej oświatowej kadrze kierowniczej.
Zgodnie z przyjętą zasadą, z mocy prawa szkołami zarządzać będą dotychczasowi dyrektorzy
we współpracy z wicedyrektorami oraz nauczycielami zajmującymi inne stanowiska
kierownicze w szkole do końca okresu, na jaki zostały im powierzone powyższe stanowiska.
W sytuacji przekształceń polegających na łączeniu szkół z gimnazjami (np. szkoły
podstawowej z gimnazjum) z mocy prawa nowo powstałymi szkołami zarządzać będą
dotychczasowi dyrektorzy szkół podstawowych, a dotychczasowi dyrektorzy gimnazjów
staną się wicedyrektorami do zakończenia okresu wdrażania reformy.
W przypadku wygaszania gimnazjów (tj. takich, które nie będą przekształcały się w szkoły
nowego typu lub nie będą włączane do innych szkół) proponuje się, aby dotychczasowi
dyrektorzy gimnazjów zajmowali stanowisko do końca okresu, na jaki powierzono im
stanowisko, nie dłużej jednak niż do 31 sierpnia 2019 r. W sytuacji zaś gdy ich kadencja
zakończy się przed wygaszeniem kształcenia w gimnazjum przepisy przewidują możliwość
przedłużenia powierzenia im tej funkcji.
Ponadto, udzielając odpowiedzi na pytania, Pani Minister poinformowała, że:
– nauczanie początkowe będzie 3-letnie. IV klasa została zespolona tylko
administracyjne i organizacyjnie. MEN zamierza wzmocnić IV klasę, gdyż – jak
zauważono – na tym właśnie etapie następuje pierwsze wypadanie z systemu i pierwsze
porażki uczniów. Wychowawcą tej klasy może być nauczyciel, który uczył dzieci w
klasie I-III,
– najważniejsze podstawy programowe to podstawy dla klasy I, IV i VII. Powstał
Departament ds. podręczników i innowacji. Pod koniec listopada zaprezentowane
zostaną podstawy programowe dla tych trzech roczników, dodatkowo nauczyciele mają
wolny wybór, w jakim rytmie i w jakim tempie będą realizować podstawę
programową,
– w budowaniu podstaw programowych będzie stosowana metoda spiralna,
– w ramach zajęć dodatkowych będą mogły być prowadzone zajęcia z szachów –
aczkolwiek elementy gry w szachy wejdą w podstawę programową,
– będą prowadzone prace nad liczebnością uczniów w klasie,
– po klasie VIII będzie egzamin zewnętrzny z czterech przedmiotów: j. polski,
matematyka, język obcy i historia. Egzamin będzie trwał 2 dni,
– przedmiot „przyroda” będzie rozbity na przedmioty szczegółowe.