Europejski tydzień świadomości dysleksji

Europejski Tydzień Świadomości Dysleksji w roku 2023 odbywa się w dniach 02.10.23 – 06.10.23. Gorąco zachęcam do przeczytania artykułu, zaczerpniętego ze Strefy Logopedy, który szeroko i przystępnie omawia problem dysleksji oraz podpowiadającego rodzicom
i nauczycielom jak pomóc dziecku zmagającemu się z dysleksją.

DYSLEKSJA – DAR CZY PRZEKLEŃSTWO

Z badań nad rozwojem dysleksji wynika, że objawy tego zaburzenia w Polsce występują
u około 10% populacji. Międzynarodowe statystyki mówią o 2–15% osób z tym zaburzeniem. Ilość osób z orzeczeniem dysleksji, czyli specyficznych problemów w nabywaniu umiejętności czytania i pisania sys­tematycznie wzrasta. Odsetek uczniów z dysleksją rozwojową na sprawdzianie kończącym szkołę podstawową w województwie mazowieckim w latach 2010–2015, według danych Okręgowej Komisji Egza­minacyjnej, wyniósł 12,7 uczniów; a w 2015 roku wzrósł do 16,71. Badania dowiodły, że dysleksja rozwojowa już wtedy występowała u 15% populacji, z czego lżejsze przypadki stanowiły ok. 10%, poważniejsze 4%2. Wyższy odsetek dzieci z tym zaburzeniem obejmował aglomeracje wiejskie.

Skąd ta dysleksja?

Dysleksja to zaburzenie czynnościowe tych obszarów kory mózgowej, które odpowiedzialne są za przetwarzanie liter i cyfr. Zaburzenia te mają etiologię mózgową. Przyczyn tak dużej liczby dzieci z orzeczoną dysleksją jest wiele – od większej liczby urodzeń dzieci z ciąż nieprawidłowych, komplikacji okołoporodowych, wcześniactwa po zmianę modelu wychowania dzieci. Powszechne staje się spędzanie przez dzieci zatrważająco dużej ilości czasu przed telewizorem, tabletem, telefonem. Przy tak atrakcyjnych nośnikach i zmieniającym się obrazie przed oczami dziecka wszelkie inne sposoby spędzania czasu, które wymagają inwencji twórczej, sprawności manualnej, stają się nudne i z czasem coraz trudniejsze.

Dysleksja – problem społeczny

Słowo „dysleksja” pojawia się nazbyt często, by o nim nigdy nie usłyszeć. Odmieniane jest
na wiele sposobów nie tylko w poradniach psychologiczno-­pedagogicznych, gdzie diagnozuje się je jako specyficzne trudności w nauce czytania i pisania. Pojawia się w źródłach masowego przekazu – tradycyjnej książce, filmie, Internecie. Znane postacie udzielają wywiadów na temat swoich osobistych doświadczeń z okresu szkoły, w której problem dysleksji był najbardziej dotkliwy. Słowo „dysleksja” padło w każdej szkole i niejednym przedszkolu. Coraz częściej pojawia się też w głowach uważnych rodziców, którzy obserwują dysharmonie rozwojowe u swoich dzieci.

Dysleksja diagnozowana jest najczęściej dopiero w szkole, kiedy problemy z czytaniem
i pisaniem się uwidaczniają. Słowo dotąd wypowiadane i rozumiane przez dziecko staje się obce i nieznaczące, trudne do odszyfrowania na kartce papieru. Czy to oznacza, że dysleksja jest czytelna dla rodziców dopiero wtedy, kiedy dziecko uczy się czytać i pisać? Niestety, choć problemy manifestują się już u najmłodszych dzieci, często zdarza się, że to szkoła zwraca uwagę na problem z racji nauki czytania i kreślenia liter.

Przez ostatnie 30 lat obserwuje się lawinowy przyrost ośrodków oferujących pomoc w zakresie integracji sensorycznej, terapii ręki, terapii pedagogicznej, terapii neurologopedycznej. Dzieci dyslektyczne są mniej sprawne motorycznie, ale także dzieci bez obciążeń dyslektycznych wtórnie stają się mniej sprawne, ponieważ nie rozwijają się ruchowo podczas zabaw podwórkowych czy manipulacyjnych. Wiele z tych dzieci nie rozwija się również językowo, ponieważ często komunikują się za pomocą wiadomości tekstowych, gdzie słownik koryguje błędnie użyte wyrazy.

Różne oblicza dysleksji

Termin dysleksji rozwojowej, czyli specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu, ujęty jest
w międzynarodowych klasyfikacjach chorób i problemów zdrowotnych jako specyficzne zaburzenie czytania (ICD–10 F81.0 oraz DSM V 315.0)5. Poza takim ujęciem wyróżnia się izolowane zaburzenie w opanowaniu pisowni (ICD–10) oraz specyficzne zaburzenie w pisaniu tekstów (ICD–10, DSM 5).

Trudności w nauce szkolnej występują w różnych zakresach i dlatego wyróżniamy: dysleksję, dysorto­grafię, dysgrafię:

• Dysleksja (gr. dys, łac. dis – brak czegoś/nie/ trudność6; łac. lego – czytać; łac. lexis – słowa) – specyficzne trudności w czytaniu, najczęściej po- łączone z trudnościami
  w opanowaniu poprawnej pisowni.
• Dysortografia (gr. orthos – prawidłowy, grapho – rysuję, piszę) – specyficzne trudności z opanowaniem poprawnej pisowni (błędy ortograficzne i inne błędy
  w pisowni), występujące w powiązaniu z trudnościami w czytaniu lub w formie izolowanych trudności.
• Dysgrafia trudności w opanowaniu pożądanego poziomu graficznego pisma, uwarunkowane dyspraksją (gr. praksis – praktyka), czyli zaburzeniem rozwoju ruchowego.

Termin specyficzne trudności w uczeniu się odnosi się jeszcze do zgoła innego rodzaju zaburzenia – dyskalkulii:

• Dyskalkulia (łac. calculare – liczyć) – trudności w uczeniu się matematyki, szczególnie arytme­tyki. Często współwystępuje z dyspraksją.

Skala ryzyka dysleksji

Zagrożenie dysleksją można rozpoznać już we wczesnym dzieciństwie.

Dzieci w wieku przedszkolnym wykazują szereg zachowań, które mogą świadczyć o tym,
że są zagrożone dysleksją.

3–5-letnie dziecko

• Jest mało samodzielne, bardziej oczekuje niż przej­muje inicjatywę w wykonaniu konkretnej czynności motorycznej.
• Wykazuje niską sprawność ruchową całego ciała – jest niezdarne, często się potyka.
  Z trudnością utrzymuje równowagę, dlatego słabiej biega, z trudem opanowuje naukę jazdy na rowerku, hulaj­ nodze; nie lubi huśtawek i trampolin.
• Trudności w zakresie motoryki małej – dziecko nie lubi wykonywać prac manualnych: nie lubi rysować, kleić, wycinać, wydzierać, lepić z plasteliny, nie lubi nawlekać koralików; spora trudność sprawia mu zapięcie guzików, odpięcie suwaka; nie lubi puzzli i składania pociętych obrazków.
• Zauważalne są problemy z percepcją wzrokową – dziecko dłużej pozostaje na poziomie bazgrot, trudniej mu śledzić ruch ręki; wykazuje trudności z planowaniem motorycznym na kartce, jak też w przestrzeni 3D, dlatego nie chce i nie lubi układania z klocków.
• Często objawem dysleksji jest opóźniony rozwój mowy – dziecko dłużej pozostaje
  na etapie spieszczeń, dłużej tworzy zlepki słów, tworzy neologizmy, ma problem
  z opowiadaniem obrazka, budowa- niem wypowiedzi na dany temat, wykonywaniem poleceń wg instrukcji. Nie tworzy rymów, nie zapamiętuje wierszyków ani piosenek (chyba że mają bardzo prosty tekst).
• Opóźniony rozwój lateralizacji – dziecko jest oburęczne przez dłuższy czas niż dziecko bez dysleksji.

6–7-letnie dziecko

• Trudności nasilają się, do wymienionych dochodzą trudności w czytaniu i pisaniu charakteryzujące się powolnym czytaniem, głoskowaniem lub sylabizowaniem
  z wtórną syntezą słowa; myle­niem liter podobnych graficznie. Bardzo ważna na tym etapie jest fachowa pomoc dziecku.

Dziecko 7–10 lat +

• Problemy się nawarstwiają i dochodzą kolejne charakteryzujące się mylnym zapisywaniem głównie słów z trudnością ortograficzną.
• Ćwiczenia wymagające percepcji wzrokowej wykonywane są błędnie.
• Przedmioty humanistyczne są nielubiane ze względu na piętrzące się trudności
  w zakresie analizy i syntezy wzrokowo­-słuchowej, trudności w zapamiętywaniu ciągów, wierszy, rymowanek.
• Przedmioty ścisłe sprawiają kłopot ze względu na wykonywanie błędnych zapisów, odwracanie cyfr, zamienianie znaków matematycznych.

Dziecko 10+

• Błędy składniowe, fleksyjne.
• Trudności z zastosowaniem zasad ortograficznych pomimo znajomości reguł ortograficznych.
• Utrzymujące się trudności w zakresie percepcji wzrokowej – mylenie podobnych liter, pomijanie lub podwajanie liter w wyrazach.
• Trudności w czytaniu mapy, odnajdywanie nazw miast, ulic, rzek, zapamiętywanie kierunków geograficznych.

• Trudności z zapisywaniem i odczytywaniem łań- cuchów reakcji chemicznych, zapamiętywaniem wzorów fizycznych, matematycznych, chemicznych; lokalizowaniem pierwiastków na tablicy Mendelejewa, tworzeniem równań i zapisem ułamków, duże problemy z nauką arytmetyki.
• Trudności w zakresie opanowania języka obcego, błędy gramatyczne, problemy z nauką odmiany części zdania w obcym języku; trudności w zapisie, wymowie (słuch fonemowy i pamięć fonemów danego języka).
• Trudności grafomotoryczne.
• Niechęć do czytania.
• Możliwe wycofanie i fobia szkolna.

Jeżeli dziecko przejawia nasilone trudności w jednym lub kilku z wymienionych poniżej obszarów, warto poszukać specjalistycznej pomocy:

Pamięć słuchowa/mowa/język/percepcja/koncentracja/percepcja wzrokowa

• Zaburzenia analizy i syntezy głoskowej.
• Zaburzenia analizy i syntezy sylabowej.
• Trudności z zapamiętaniem instrukcji i poleceń do zadań – dziecko nie odczytuje znaczenia polecenia, nie wie, jak wykonać zadanie.
• Problem z przypominaniem sobie nazw własnych, nazwisk, rozszyfrowywaniem powszechnych skrótowców.
• Trudności z utworzeniem lub rozpoznaniem rymu.
• Niedostrzeganie aliteracji w wyrazach.
• Trudności z poprawnym formułowaniem zdań pod względem gramatycznym (zaburzony szyk wyrazów w zdaniu, stosowanie krótkich zdań w wypowiedziach pisemnych).
• Agramatyzmy, przestawki w wyrazach.
• Problemy z opanowaniem gramatyki – deklinacją, koniugacją, tworzeniem bezokoliczników od czasowników, tworzeniem liczby mnogiej.

• Trudności z zauważeniem różnic i podobieństw na obrazku.
• Trudności z zapamiętaniem grafu litery, odwracanie liter podobnych pod względem graficznym.

Pisanie/poprawność ortograficzna/konstruowanie tekstów/technika pisania

• Liczne błędy typu: przestawianie liter w wyrazach, dodawanie lub opuszczanie liter.
• Podwajanie lub opuszczanie sylab w wyrazach.
• Podwajanie lub opuszczanie całych wyrazów lub fragmentów wyrazów.
• Mylenie liter podobnych graficznie: [p – b – d – g], [o – ó – u], [t – l – ł], [m – w – n – u].
• Popełnianie typowych błędów ortograficznych – mylenie w pisowni [u] – [ó], [rz] – [ż], [ch] – [h] (często pomimo znajomości zasad wymienności).
• Trudności z zapamiętaniem pisowni łącznej i rozdzielnej cząstki „nie” z różnymi częściami mowy; pisowni [ą – om], [ę – em]; [ii – ji]; stosowaniem wielkiej i małej litery.
• Trudności z ułożeniem planu wypowiedzi, zaplanowaniem treści wypracowania, formułowaniem zdań.
• Wolne tempo tworzenia tekstu, liczne agrama­tyzmy.
• Niski poziom graficzny pisma.
• Męczliwość i nienadążanie w przepisywaniu z książki lub tablicy.
• Nieumiejętność dostosowania siły nacisku sprzętu pisarskiego (zbyt mocna lub słaba siła nacisku).
• Pismo niekształtne, rozchwiane, niemieszczące się w liniaturze (tendencja do pisania
  w górę lub w dół).
• Tendencja do pisania od prawej do lewej strony.

Koncentracja/uwaga dowolna (pod wpływem czynnika stresującego)

• Uwaga rozproszona, skrócona, brak podzielności uwagi podczas wykonywania jednej czynności.
• W sytuacji stresogennej dekoncentracja z następstwem w postaci błędów w piśmie, nieadekwatnym udzielaniem odpowiedzi na pytania, niemożnością skorygowania błędnej odpowiedzi (czynnik emocjonalny – stres).

Liczenie

• Trudności z opanowaniem pamięciowym tabliczki mnożenia.
• Mylenie, pomijanie znaków matematycznych, wskutek czego wyniki okazują się błędne.
• Mylenie cyfr (odwracanie, pismo zwierciadlane).
• Trudności z przeliczaniem na konkretach.
• Trudności z czytaniem tabel, rubryk, grafów, przestrzennych zapisów wzorów.
• Mylenie kierunków prawo – lewo, góra – dół.
• Trudności z kierunkiem zapisu graficznie po- prawnego (przy dodawaniu, odejmowaniu, dzieleniu pisemnym).

Pamięć sekwencyjna/orientacja przestrzenna

• Problem z zapamiętaniem dni tygodnia, miesiąca, pór roku, pory dnia, nazw posiłków po kolei w ciągu dnia.
• Trudność w zapamiętaniu alfabetu, cyfr odliczanych po kolei.
• Chaos wynikający z trudności w planowaniu czynności, organizacji pracy, orientacji
  w czasie i przestrzeni (późna godzina na odrabianie lekcji, spóźnianie się, bo „mam czas”).
• Trudności w zapamiętywaniu rymowanek, wierszy bez rymu, tekstów piosenek, wyliczanek, słów modlitw, a także numerów telefonów, list zakupów, spisów rzeczy
  do zrobienia – wynikające z dostępnej w niepełnym stopniu pamięci krótkoterminowej.
• Trudności w utrzymaniu schludnego zeszytu (kompletnego, prowadzonego systematycznie i starannie).
• Częste problemy z lokalizacją swego położenia i orientacją np. w większym sklepie (lokalizowanie zaparkowanego samochodu, szukanie drzwi wyjściowych ze sklepu, ustalanie kierunku, który- mi drzwiami wyszedłem i gdzie się znajduję).
• Trudności w odczytywaniu mapy, trudności w od- czytywaniu planu lekcji z tabeli.
• Często występująca niezborność ruchowa.

Sfera emocjonalna

• Frustracja wynikająca z niewspółmiernie dużego nakładu pracy dziecka w stosunku
  do wyników nauki (oceny).
• Obniżony nastrój, poczucie bycia gorszym, słabszym, nieważnym.
• Odgrywanie ról („nie zależy mi na ocenach”, błaz­nowanie, wagary).
• Wyuczona bezradność.
• Fobia szkolna, nerwica, depresja, anoreksja.
• Zachowania autoagresywne, próby samobójcze.

Rodzic ma „tę” moc

Zgodnie z zasadą, że „przykład idzie z góry” – rodzice powinni przekazać dziecku właściwe wzorce i niech będzie to radośnie spędzony czas dla całej rodziny. Takim pomysłem może być basen, wspólne czytanie książki czy wycieczka, które staną się bazą do budowania zaufania, akceptacji, wyregulowania emocji i okazją do odprężenia.

Rodzicu!

1. Rozwijaj wrodzone talenty dziecka, by podnieść jego samoocenę.
2. Zaplanuj dziecku czas na odpoczynek po szkole, ponieważ może być przemęczone nadmiarem bodźców, zmęczone fizycznie.
3. Zorganizuj dziecku stałą, fachową opiekę w warunkach domowych, aby bez zbędnego stresu mogło porządkować wiedzę. Wsparcie musi być systematyczne, prowadzone
   w atmosferze akceptacji.
4. Wspomagaj rozwój dziecka tak, jak potrafisz! Koloruj, maluj, wycinaj, czytaj książki, układaj puzzle, klocki, a także śpiewaj piosenki, klaszcz i tańcz z nim.
5. Włączaj dziecko w pomaganie przy pracach domowych – to uczy odpowiedzialności
   i szacunku do wykonywanej pracy. Z całą pewnością jednak doskonali koordynację wzrokowo-­ruchową i uczy nowych umiejętności.
6. Baw się z dzieckiem – nie ma lepszej nauki niż poprzez kreatywną zabawę.
7. Przygotuj dziecku kącik do nauki – niech będzie uporządkowany, odpowiednio zaaranżowany, by zachęcał do pracy i nie był miejscem rozpraszania.
8. Pozostawaj w ścisłej współpracy ze szkołą, monitoruj wyniki nauczania dziecka
   i nagradzaj starania.
9. W przypadku pytań skontaktuj się z poradnią psychologiczno-­pedagogiczną w swoim miejscu zamieszkania i poproś o fachową pomoc.

Jak uczyć dyslektyka?

Dziecko mierzące się z tak wieloma trudnościami o charakterze dyslektycznym musi mieć dostosowane metody pracy do swoich możliwości.

Jeżeli dziecko jest dyslektykiem, można skorzystać z poniższych rad, by pomóc mu w pracy czy odrabianiu prac domowych:

• Pozwól dziecku wypowiedzieć się ustnie, a nie pisemnie.
  • Wydłuż czas na zadanie o blisko 30%.
  • Wspomóż dziecko treningiem słuchowym w słuchawkach działających
    na zasadzie sprzężenia zwrotnego – wzmocnisz jego koncentrację, ułat­wisz zrozumienie czytanego materiału podczas czytania na głos.
  • Podziel materiał do nauczenia na mniejsze części.
  • Przygotuj tekst do czytania w taki sposób, by nie zawierał przeniesień słów
    do drugiego wersu.
  • Wprowadź trening:
    • czytania selektywnego: raz cicho, raz głośno,
    • czytania z przesłonką (okienko na wyraz),
    • czytania naprzemiennego: czytaj raz wyraz, raz sylabę, raz krótkie zdanie,
    • czytania z podziałem na sylaby całych wyrazów i zdań,
    • czytania chóralnego z przeciąganiem samo­ głosek,
    • czytania ze zrozumieniem treści (pytania do krótkiego tekstu).
  • Wprowadź kreślenie ręką wielkich liter w powietrzu (zapamiętywanie grafu litery poprzez nakreślenie kierunku pisania).
  • Zastosuj wodzenie palcem po wzorach na wielkich literach – płaszczyzna pozioma i pionowa.
  • Podaj dziecku linijkę do utrzymywania jej pod czytanym wersem (dyslektyk myli wersy, trudno mu śledzić czytany wers, gubi go, jeśli tekstu jest więcej).
• Ucz ortografii przez wizualizację (z zastosowaniem pomocy typu karty ortomagiczne M. Rożyńskiej, M. Bogdanowicz „Ortograffiti”).
  • Zastosuj zapis reguł na kolorowo przy użyciu markera.
  • Powiąż dziecku nowe informacje ze starymi. W ten sposób utrwalisz stare informacje i odpowiednio sklasyfikujesz nowy materiał do zapamiętania.
  • Podziel dłuższe polecenia na krótsze, łatwiejsze do zapamiętania.
  • Zastosuj zasadę systematyczności, by nie zarzucać dziecka raz na jakiś czas ogromem prac, a sukcesywnie przybliżać materiał.
  • Zastosuj wielokrotne powtórzenia – tak by dziecko rozumiało zadanie
    do wykonania. Liczba powtórzeń odgrywa olbrzymią rolę w procesie uczenia się dziecka z dysleksją.
  • Dopilnuj, by dziecko mogło samo skorygować błędy. Wykształcaj w ten sposób poczucie odpowiedzialności za wykonywaną pracę u dziecka.
  • Uatrakcyjniaj formę przekazu. Dyslektyk szybciej nauczy się, widząc dane ćwiczenie, niż słuchając opisu wykonania ćwiczenia.
  • Wykorzystaj nauczanie wielomodalne, polisensoryczne, które polega
    na jednoczesnym angażowaniu wszystkich zmysłów: oka, ucha, dotyku, ruchu płynącego z ciała (ruch rąk, ust, oczu)12.
  • Nagradzaj dziecko, stosuj pochwały słowne.

Poniższe propozycje ułatwią zapamiętanie materiału, ponieważ opierają się na poznaniu wielozmysłowym:

• Pracując nad konkretnym tematem, dodaj rekwizyt, który będzie się kojarzył z tematem (np. temat o jesieni – liście, kasztany; temat o zdrowym odżywianiu – owoc lub warzywo; o zawodach – atrybut do konkretnego zawodu).
  • Korzystaj z tablicy multimedialnej do zebrania wiadomości z danego działu, aby usystematyzować w sposób atrakcyjny materiał dla uczniów z dysleksją.
  • W młodszych klasach wprowadzaj lekcje z animacjami (budowanie dialogów, samodzielne wykonanie prostych pacynek).
  • Uatrakcyjniaj zajęcia – wprowadź „Teatr cieni”: możesz w taki sposób zaprezentować alfabet, pary obrazków różniące się kształtem, wielkością; wprowadź zagadki obrazkowe (krótko zaprezentuj treść zagadki i dołącz kilka obrazków do wyboru z rozwiązaniem).
  • Przeplataj ćwiczenia tak, aby dziecko miało różne rodzaje aktywności – rób krótkie przerwy pomiędzy blokami tematycznymi.
  • Jeśli to możliwe, poprowadź lekcję w plenerze, za- planuj realizację tematu poza salą szkolną.
  • Stosuj naprzemienność ćwiczeń, by utrzymać koncentrację dziecka na zadaniu (ćwiczenia muzyczne, połączone z ruchem, wykorzystujące moto­rykę małą).

• Jeśli to możliwe, staraj się przeprowadzić lekcję w sposób praktyczny – zaprezentuj, zademonstruj a ułatwisz zapamiętanie.
• Stosuj raczej krótsze zdania niż rozbudowane wypowiedzi.
• Nagradzaj dziecko za wysiłek włożony w wykonanie zadania.
• Zauważaj mocne strony dziecka, staraj się wykorzystać je w procesie opracowywania zadań, tak by mogło się wykazać.
• Usuń z sali rozpraszające elementy.

Jak się uczyć, będąc dyslektykiem?

Ważne wskazówki i zasady dla dyslektyka

• Rysuj i notuj na marginesie – dzięki temu łatwiej i szybciej odnajdziesz konkretny temat i odniesiesz go do obrazu znajdującego się na marginesie.
  • Czytaj na głos, chodząc po sali.
  • Opowiadaj treść przeczytanego akapitu, fragmentu na głos, mów do siebie
    na głos, nawet kiedy jesteś sam – usystematyzujesz wiadomości, ułożysz wypowiedź, ubierając ją w zdania, skorygujesz błędy składniowe – przećwiczysz głośną wypowiedź i usłyszysz siebie samego.
• Podkreślaj markerem ważniejsze treści w książce.

• Bierz udział w dyskusji – będziesz mógł sam przy- gotować wypowiedź, skorygować ją.
• Umuzykalniaj się – słuchając muzyki, usprawniasz procesy analizy i syntezy tak potrzebnej w procesie nabywania umiejętności wypowiadania się, formułowania myśli i ubierania ich w zdania.
• Jeżeli uczysz się analizy i syntezy sylabowej, wyrazowej – wyklaszcz, skanduj, wyskacz, zaznacz ruchem część zdania. Powtarzaj materiał, będąc w ruchu.
• Staraj się uczyć w ciszy, bez telewizora, telefonu, tabletu – ogranicz te rzeczy
  w trakcie nauki, żeby nie rozpraszały Twojej uwagi.
• Odegraj scenki, w których użyjesz tekstu, który masz zapamiętać.
• Naucz się nowej piosenki, spróbuj napisać wiersz, baw się w tworzenie rymów.

Przepis na poprawę pisma

Ważne dla dziecka praworęcznego

• Nie będziesz ładnie pisać, jeśli przyjmiesz posta- wę półleżącą. Usiądź wygodnie, oprzyj stopy na podłodze i zadbaj, by światło padało z lewej strony na książkę lub zeszyt.
  • Stosuj miękki, trójkątny ołówek, który będzie za- temperowany.
  • Wyprostuj się i oprzyj o oparcie, pochyl się nad zeszytem, tak aby zeszyt znajdował się mniej więcej 30 cm od oczu.
  • Połóż książkę lub zeszyt prosto, chwyć ołówek ok. 1,5 cm od kartki, oprzyj dłoń na nadgarstku i na najmniejszym palcu oraz przesuwaj ołówek w kierunku
    od lewej do prawej. Nie naciskaj zbytnio ołówka. Powinien swobodnie przesuwać się po kartce.

Ważne dla dziecka leworęcznego

• Stosuj powyższe zasady trzymania ołówka jak po- wyżej z tą różnicą, że podczas pisania palce muszą znajdować się poniżej liniatury zeszytu, a koniec ołówka powinien być zwrócony do lewego ramienia.

Zabawy ruchowe dla dyslektyków

Dziecko z dysleksją ma spore trudności w zakresie orientacji w schemacie ciała i przestrzeni. Można ćwiczyć tę funkcję w formie wielorakich zabaw:

• Kolorowanie obrazka według instrukcji (np. na- rysuj w prawym górnym rogu; pokoloruj kwadrat znajdujący się pośrodku).
  • Określanie położenia przedmiotów znajdujących się w przestrzeni.
  • Zabawy ruchowe – slalom między pachołkami, przeskakiwanie przez woreczki sensoryczne, prze- chodzenie przez labirynt ułożony ze skakanek.
  • Zabawy w naśladowanie czynności „ na niby” i nazywanie ich, np. udawanie pływania, grabienia liści, zbierania kwiatków.
  • Spacer tzw. tip­topami po zaznaczonej taśmą klejącą na podłodze linii – określanie kierunku „w prawo/w lewo”.

Usprawnianie percepcji słuchowej u dzieci z dysleksją

Zabawy oparte na słuchaniu, powtarzaniu, naśla-dowaniu dźwięków usprawniają funkcje słuchowe u dziecka. Można włączyć do terapii poniższe ćwi- czenia i tym samym usprawnić proces terapeutyczny dyslektycznego dziecka:

• Słuchanie bajek, krótkich opowiastek i próby streszczenia przy pomocy ilustracji pomocniczych.
  • Słuchanie bajek w formie e­booków i wspólne przeglądanie ilustracji do tych utworów – koncentrowanie się na treści.
  • Słuchanie bajek muzycznych.
  • Opisywanie oglądanej ilustracji.
  • Uczenie się na pamięć krótkich rymowanek, piosenek.
  • Rozpoznawanie dźwięków otoczenia, zwierząt i dopasowywanie ich do ilustracji.
  • Wyklaskiwanie lub wygrywanie na tamburynie rytmów, dzielenie na sylaby wyrazów.
  • Wyodrębnianie w wypowiedziach terapeuty konkretnych wyrazów
    (np. powtórz, gdy usłyszysz słowo „nagle”).
  • Zabawa w echo – powtarzanie wyrazów i zdań.
  • Liczenie głosek w słowach.
  • Zabawa w „głuchy telefon”.

Prawa dziecka z dysleksją rozwojową

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 9 sierp­nia 2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno­pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach
i placówkach obliguje szkołę do udzielania uczniom specjalistycznej pomocy dostosowanej do ich potrzeb i możliwości, co jest gwarantem:

• wczesnego zdiagnozowania dziecka,
  • korzyści dla dziecka wynikającej z wczesnej interwencji specjalistycznej (metody i program nauczania dostosowane do potrzeb i stylu uczenia się dziecka),
  • dostosowania wymagań szkolnych i sposobu oceniania ucznia do jego możliwości,
  • zwolnienia z nauki drugiego języka obcego w przy­padku dziecka z diagnozą głębokiej dysleksji,
  • równego startu, równych szans na egzaminach.